"Sprawiedliwi" są racją istnienia ludzkości, jej kamieniem węgielnym

We wrześniu tego roku przypada 10. rocznica założenia Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie, który powstał w 2014 r. z inicjatywy Domu Spotkań z Historią we współpracy z Fundacją Gariwo. "Sprawiedliwi" w tym ujęciu to pojęcie szersze niż przyznawany przez Instytut Yad Vashem tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. To inicjatywa upamiętniająca osoby, które w XX wieku ratowały życie innych lub występowały w obronie ludzkiej wolności i godności.

We wtorek na muranowskim skwerze im. Jana "Jura" Gorzechowskiego posadzono drzewa i odsłonięto pamiątkowe kamienie upamiętniające osoby, które w Europejskim Dniu Pamięci o Sprawiedliwych (6 marca) zostały ogłoszone "Sprawiedliwymi" przez Komitet Fundacji.

"Jestem tutaj, bo chciałbym w imieniu swoim, ale też władz Rzeczypospolitej okazać i oddać szacunek wszystkim tym, którzy dziś zostali upamiętnieni w tym Ogrodzie Sprawiedliwych, ale też i państwu, którzy pieczołowicie niesiecie pamięć o nich" - powiedział marszałek Sejmu Szymon Hołownia.

Jak mówił, "różnimy się pochodzeniem, religią, przekonaniami, poglądami politycznymi, wrażliwością, światem lektur, który nas uformował, różnimy się bardzo często praktycznie wszystkim, ale różnice są czymś zupełnie naturalnym". "Nienaturalnym staje się, co z tymi różnicami robimy" - ocenił.

Zdaniem marszałka Sejmu mamy dzisiaj też do czynienia "z sytuacją, w której widzimy, że nie różnice i nawet nie spór, który z tych różnic wynika, jest problemem, ale nieumiejętność prowadzenia sporu". "W szczytowej formie ta nieumiejętność staje się +nowotworem+ wojen, autorytaryzmów, nienawiści wyznaniowej, ksenofobii i tych wszystkich rzeczy, które dewastują naszą wspólnotę od środka" - podkreślił Hołownia.

Dodał, że wszystkie osoby, o których mówiono podczas uroczystości, były "pewnego rodzaju kompasem, który w całym tym hałasie, wśród tych narastających +nowotworów+, podziałów między ludźmi pokazał, że za cenę podstawowej wartości, jaką jest wspólnota człowieczeństwa, czasem przychodzi zapłacić naprawdę najwyższą cenę".

Ocenił, że "jest jakaś pycha w nas, kiedy myślimy sobie, że ten świat istnieje, bo my istniejemy. Może się okazać, że on istnieje, bo wśród nas żyją takie właśnie osoby, które dziś wspominamy, takie osoby, które dziś chcemy ozłocić naszą pamięcią". "To dzięki nim i dla nich ten świat istniał" - zaznaczył.

Podkreślił, że to oni są "racją istnienia ludzkości, oni są jej kamieniem węgielnym, oni są kompasem, dzięki któremu my wszyscy możemy jeszcze funkcjonować".

Ogród Sprawiedliwych w Warszawie został założony w 2014 r. z inicjatywy Domu Spotkań z Historią i Fundacji Gariwo, przy wsparciu premiera Tadeusza Mazowieckiego i władz dzielnicy Wola m.st. Warszawy. Partnerem Ogrodu zostało Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

W 2023 r., a więc w 10. rocznicę ustanowienia Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych, oddolna inicjatywa przybrała zinstytucjonalizowaną formę, przekształcając się w Fundację Ogród Sprawiedliwych, która opiekuje się warszawskim Ogrodem. Jej współzałożycielami są Fundacja Auschwitz-Birkenau i Fundacja Gariwo. W gronie fundatorów znalazł się także członek Komitetu, międzynarodowy ekonomista Józef Wancer. Na poziomie lokalnym fundacja działa na podstawie ścisłego partnerstwa z władzami Miasta Stołecznego Warszawy oraz Domem Spotkań z Historią.

Fundacja Ogród Sprawiedliwych prowadzi działalność w obszarze praw człowieka, w szczególności upamiętniania i propagowania postaw i biografii Sprawiedliwych, którzy w Europie i poza nią ratowali życie innych lub występowali w obronie ludzkiej wolności i godności – w czasie nazizmu i komunizmu, ludobójstw, masowych mordów, zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w XX wieku i rozgrywających się również dzisiaj. Fundacja działa na rzecz demokratyzacji świata poprzez wspieranie i prowadzenie działań edukacyjnych, które służą budowaniu atmosfery porozumienia, zaufania i szacunku ponad podziałami narodowymi, religijnymi i kulturowymi. (PAP)

ksi/ miś/ ktl/