Przyspiesza proces wstąpienia Mołdawii do UE. Unia przeznaczy dla tego kraju ponad 1,8 mld euro wsparcia

 Mołdawia jest krajem kandydującym do Unii Europejskiej, taki status uzyskała, podobnie jak Ukraina czy Gruzja, natomiast niewątpliwie potwierdziła swoją odporność społeczną i demokratyczną wtedy, kiedy były wybory prezydenckie, a kraje trzecie, czyli Federacja Rosyjska, próbowały w ten proces demokratyczny zainterweniować – ocenia w rozmowie z agencją Newseria Michał Szczerba, europoseł z KO.

Mołdawia oficjalnie uzyskała status kandydata do UE w czerwcu 2022 roku. Według oceny KE z października 2024 roku Kiszyniów i Kijów znajdują się na podobnym etapie przygotowań do akcesji.

Jak podaje Ośrodek Studiów Wschodnich, Komisja Europejska ogólnie pozytywnie oceniła funkcjonowanie mołdawskiej demokracji. Wśród istotnych niedociągnięć tego państwa znalazła się także wciąż nieprzeprowadzona reforma samorządowa. Komisja podkreśliła wyraźne postępy w obszarze, w którym do tej pory władzom w Kiszyniowie najtrudniej było wprowadzać zmiany – wymiarze sprawiedliwości. Problemem wciąż pozostaje korupcja. Jednocześnie KE docenia systematyczne postępy pomimo wyzwań wynikających z intensyfikacji przez Moskwę działań hybrydowych obliczonych na wewnętrzną destabilizację tego państwa.

Mołdawia potrzebuje naszego wsparcia ze względu na swoje położenie, jest blisko działań wojennych. Z drugiej strony potrzebuje też reform, środków, inwestycji zagranicznych i programów przedakcesyjnych. To oferuje jej w tej chwili Parlament Europejski, chcemy na temat tych rozwiązań nie tylko debatować, ale też podejmować konkretne decyzje – zapowiada europoseł.

W lutym 2025 roku Rada UE i Parlament Europejski osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie Instrumentu Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego dla Mołdawii. Łącznie na przyspieszenie modernizacji gospodarki i implementację reform związanych z akcesją do UE w latach 2025–2027 trafi ponad 1,8 mld euro pomocy (1,5 mld w ramach preferencyjnych pożyczek i 385 mln w formie bezzwrotnych dotacji). Jak podaje OSW, środki mają na celu ożywienie gospodarcze kraju oraz rozpoczęcie inwestycji w tamtejszą infrastrukturę socjalną, w tym szpitale i szkoły. Pomoże także złagodzić skutki zamrożenia w styczniu amerykańskiej pomocy rozwojowej. USAID realizowała w Mołdawii kilkadziesiąt projektów na ogólną sumę ok. 482 mln dol., zaś Stany Zjednoczone były największym państwowym darczyńcą. Pomoc dotyczyła sektora energetycznego, wsparcia rozwoju gospodarki (w tym IT i rolnictwa) oraz części kluczowych reform systemowych.

Unijne fundusze stanowią istotne wsparcie dla prozachodniego obozu rządzącego Partii Działania i Solidarności (PAS) przed wyborami parlamentarnymi. Ma to znaczenie zwłaszcza w kontekście kryzysu gospodarczego i rosnących wskaźników ubóstwa.

Kwestie odporności demokratycznej, tak naprawdę tarczy demokratycznej, dotyczą nie tylko krajów kandydujących, takich jak Ukraina czy Mołdawia, ale również krajów członkowskich. Takie próby ingerencji były, przykładem jest chociażby Rumunia, wykorzystywania bitcoinów, wpływu krajów trzecich, używania social mediów. W związku z powyższym mam absolutne przekonanie, że Mołdawia powinna być naszym oczkiem w głowie z punktu widzenia działań, które będą podejmować instytucje europejskie. Chrońmy mołdawską demokrację, bo chcemy Mołdawii w Unii Europejskiej – przekonuje Michał Szczerba.

W październiku 2024 roku odbyło się referendum w sprawie wpisania do mołdawskiej konstytucji eurointegracji jako strategicznego celu państwa. Za zagłosowała minimalna większość (50,38 proc.) wyborców. Taki wynik jest uważany za sygnał ostrzegawczy dla proeuropejskich władz kraju. Jednocześnie jednak podczas plebiscytu doszło do wielu nieprawidłowości. Na przekupstwa wyborcze do Mołdawii miało trafić niemal 40 mln dol., co, biorąc pod uwagę, że do głosowania uprawnionych jest ok. 3 mln osób, mogło w znaczący sposób wpłynąć na wynik. Duża rola w chronieniu mołdawskiej demokracji spoczywa na UE.

To szereg działań związanych z walką z dezinformacją, to katalog budowania odporności społecznej, również współpraca wywiadowcza, bo przecież pewnych sytuacji można było uniknąć wtedy, kiedy byłoby ostrzeżenie, a nie wtedy, kiedy mleko się rozlało tak jak w Rumunii. Narzędzi jest bardzo dużo, natomiast my też musimy korzystać z unijnych aktów prawnych dotyczących kwestii cyfrowych czy kwestii związanych ze sztuczną inteligencją. To są wszystko szanse, ale również poważne zagrożenia – podkreśla europoseł z KO.